Przedmiotowe ocenianie - klasa IV
Ogólne zasady oceniania
Ocena szkolna jest informacją o wyniku kształcenia wraz z komentarzem dotyczącym tego wyniku.
Ocenianie ucznia powinno wspierać jego rozwój, motywować do nauki, uczyć systematyczności i organizowania sposobów uczenia się, wdrażać do samooceny, pozytywnie wzmacniać ucznia (wskazywać mocne strony).
- PO ma na celu wspieranie rozwoju intelektualnego i osobowościowego ucznia.
- W PO zakłada się, iż każdy uczeń na miarę swoich możliwości intelektualnych oraz charakterologicznych robi wszystko, by osiągnąć sukces szkolny.
- Na początku roku szkolnego dokonuje się diagnozy wstępnej poziomu wiedzy i umiejętności uczniów
- Ocena ma dostarczyć uczniom, rodzicom i nauczycielowi rzetelnej informacji o specjalnych uzdolnieniach, postępach i trudnościach ucznia.
- Stosuje się sześciostopniową skalę ocen śródrocznych i końcowych:
celujący (cel.) 6
bardzo dobry (bdb.) 5
dobry (db.) 4
dostateczny (dst.) 3
dopuszczający (dp.) 2
niedostateczny (ndst.) 1
- Ustala się skalę ocen bieżących: ndst, dp., dp.+, dst-, dst, dst.+, db-, db, db+, bdb-, bdb, bdb+, cel.-, cel.,
- Każdy uczeń powinien otrzymać w ciągu semestru minimum 5 ocen
- Ocenianie bieżące:
a) Wiadomości przedmiotowe
· zgodnie z programem nauczania i kryteriami wynikającymi z podstaw programowych
b) Umiejętności przedmiotowe
· planowanie prostych eksperymentów,
· analizowanie i interpretowanie wyników obserwacji i eksperymentów,
· gromadzenie i prezentowanie informacji,
· dostrzeganie związków przyczynowo-skutkowych,
· porównywanie i wnioskowanie,
· wykonywanie prostych wykresów, diagramów i ich interpretowanie,
· posługiwanie się środkami technicznymi,
· korzystanie z różnych źródeł informacji.
c) Umiejętności ponadprzedmiotowe
· pracę w grupie,
· dyskusję,
· aktywność na lekcji,
· odpowiedzialność za podjęte działania,
· kreatywność.
- Narzędzia oceniania:
- prace pisemne: sprawdziany, kartkówki, testy,
- odpowiedzi ustne,
- prezentacje,
- doświadczenia, hodowle
- pisemne indywidualne prace na lekcji
- projekty
- prace domowe
- aktywność na lekcji
- przygotowanie do lekcji
- Procentowe kryteria oceny pisemnych sprawdzianów i krótkich odpowiedzi pisemnych:
100% + (zadanie dodatkowe) celujący (6)
90 – 100% bardzo dobry (5)
75 – 89% dobry (4)
50 – 74% dostateczny (3)
30 – 49% dopuszczający (2)
mniej niż 30% niedostateczny (1)
Zasady przeliczania punktów na oceny na sprawdzianach wielopoziomowych
OCENA
%OGÓLNEJ LICZBY PUNKTÓW
· ocena celująca
– uczeń poprawnie rozwiązał zadania ze wszystkich poziomów oraz zadanie na ocenę celującą, jeśli takie znalazło się na sprawdzianie
· ocena bardzo dobra
– Uczeń poprawnie rozwiązał zadania z poziomu podstawowego i rozszerzającego oraz uzyskał 70% punktów z zadań poziomu dopełniającego
· ocena dobra
– Uczeń poprawnie rozwiązał zadania z poziomu podstawowego oraz uzyskał 70% punktów z zadań poziomu rozszerzającego
· ocena dostateczna
– Uczeń uzyskał 90%punktów z poziomu podstawowego
· ocena dopuszczająca
– Uczeń uzyskał 70% punktów z poziomu podstawowego
· ocena niedostateczna
– Uczeń nie uzyskał 70% punktów z poziomu podstawowego
11. Nauczyciel wystawia plusy i minusy. Ocenę ze znakiem „minus” otrzymuje uczeń, który spełnia kryteria na poszczególne pełne oceny, ale zdarzają mu się nieliczne potknięcia w sprawnym posługiwaniu się terminologią obowiązującą na zajęciach, a jego wypowiedzi ustne i pisemne są przez to mniej precyzyjne. Ocenę ze znakiem „plus” otrzymuje uczeń, który znacznie przekracza kryteria na poszczególne pełne oceny.
12. Ustala się następujące kryteria oceniania w klasach IV – VI:
a) Na ocenę celującą:
- Zakres wiadomości i umiejętności ucznia jest znacznie szerszy niż wymagania programowe, treści powiązane ze sobą w systematyczny układ.
- Zgodne z wymaganiami nauki rozumienie uogólnień i związków między nauczanymi treściami, wyjaśnianie zjawisk bez jakiejkolwiek ingerencji i pomocy nauczyciela.
- Samodzielne i sprawne posługiwanie się wiedzą dla celów teoretycznych i praktycznych; umiejętność rozwiązywania problemów w twórczy sposób.
- Poprawny styl i język wypowiedzi, swoboda w posługiwaniu się terminologią właściwą dla danego etapu kształcenia, wysoki stopień kondensacji wypowiedzi.
- Uczestniczenie i odnoszenie sukcesów w szkolnych i pozaszkolnych formach aktywności związanych z danymi zajęciami edukacyjnymi (konkursy przedmiotowe, zawody sportowe).
- Z wychowania fizycznego - wysoki, ponadprzeciętny stopień sprawności fizycznej, duże umiejętności techniczne w wybranej dyscyplinie sportu, znaczące osiągnięcia indywidualne lub zespołowe w międzyszkolnych zawodach sportowych.
- Z przedmiotów muzyka, plastyka - wykraczające poza program nauczania wiadomości i umiejętności, udokumentowane osiągnięcia własnej twórczości muzycznej lub plastycznej (dziecięce i młodzieżowe konkursy).
b) Na ocenę bardzo dobrą:
- Wyczerpujące opanowanie całego (wymaganego w momencie wystawiania oceny) materiału programowego w obszarze wiadomości i umiejętności, treści powiązane w logiczny układ.
- Właściwe rozumienie uogólnień i związków między treściami programowymi, samodzielne wyjaśnianie zjawisk, wykorzystanie posiadanej wiedzy w praktyce, stosowanie wiedzy i umiejętności w sytuacjach nietypowych, rozwiązywanie problemów (o odpowiednio dobranym stopniu trudności) w twórczy sposób.
- Poprawny język i styl wypowiedzi, sprawne posługiwanie się obowiązującą w danym przedmiocie terminologią, precyzja i dojrzałość (odpowiednia do wieku) wypowiedzi ustnych i pisemnych.
c) Na ocenę dobrą:
- Opanowanie większości materiału programowego (przynajmniej najważniejszego w 75%), treści logicznie powiązane.
- Poprawne rozumienie uogólnień i związków między treściami programowymi oraz przy inspiracji nauczyciela - wyjaśnianie zjawisk i umiejętność ich interpretacji.
- Stosowanie wiedzy w typowych sytuacjach teoretycznych i praktycznych - samodzielnie, w sytuacjach nietypowych - z pomocą nauczyciela.
- Podstawowe pojęcia i prawa ujmowane za pomocą terminologii właściwej dla danej dziedziny wiedzy, wypowiedzi klarowne w stopniu zadowalającym, nieliczne usterki stylistyczne, zwięzłość wypowiedzi umiarkowana.
d) Na ocenę dostateczną:
- Zakres opanowanego materiału programowego ograniczony do treści podstawowych (w zakresie odtwarzania powyżej 50%), uczeń rozumie tylko najważniejsze związki i powiązania logiczne między treściami.
- Poprawne rozumienie podstawowych uogólnień, stosowanie wiedzy i umiejętności w sytuacjach typowych - samodzielnie, teoretycznych i praktycznych - z pomocą nauczyciela.
- Przeciętny zasób słownictwa, język zbliżony do potocznego, mała kondensacja i klarowność wypowiedzi, niewielkie i nieliczne błędy.
e) Na ocenę dopuszczającą:
- Uczeń posiada konieczne, niezbędne do kontynuowania nauki na dalszych etapach kształcenia wiadomości i umiejętności, luźno zestawione bez rozumienia związków i uogólnień.
- Słabe rozumienie treści programowych, podstawowe wiadomości i procedury są odtwarzane, brak umiejętności wyjaśniania zjawisk.
- Nieporadny styl wypowiedzi, ubogie słownictwo, liczne błędy, trudności w formułowaniu myśli.
f) Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:
- Nie spełnia wymagań nawet na ocenę dopuszczającą.
- Jego wiadomości i umiejętności nie dają szans na sukces w dalszych etapach kształcenia.
- Nie skorzystał z pomocy szkoły, nie wykorzystał szans uzupełnienia wiedzy i umiejętności.
13. Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z poszczególnych działów z przyrody w określonej klasie stanowi załącznik 1 do ogólnych zasad oceniania.
14. Nauczyciel informuje uczniów o wymaganiach edukacyjnych na sprawdzian pisemny przed lub po omówieniu działu.
- Pisemne sprawdziany są zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem
- Uczeń, który zrezygnował z pisania sprawdzianu lub kartkówki lub został przyłapany na ściąganiu otrzymuje ocenę niedostateczną.
- Pisemne sprawdziany z przyrody są obowiązkowe. Jeżeli z przyczyn losowych uczeń nie może pisać z całą klasą to powinien to uczynić w terminie dwutygodniowym od powrotu do szkoły po uprzednim zapoznaniu się z wymaganiami.
- Uczeń ma prawo poprawić każdą ocenę ze sprawdzianu pisemnego (testu).
- Uczeń ma tylko jeden raz prawo do poprawy sprawdzianu pisemnego.
- Termin poprawy ustala nauczyciel (termin nie może być dłuższy niż dwa tygodnie od oddania sprawdzianu)
- Przy poprawianiu prac pisemnych/testów i pisaniu w drugim terminie kryteria ocen nie zmieniają się a otrzymana ocena jest wpisywana do dziennika.
- Uczeń, który nie poprawił oceny w określonym terminie, traci prawo do tej poprawy.
- Jeżeli uczeń otrzymał z poprawy ocenę niższą, to nie zostaje ona odnotowana w dzienniku, ale uczeń traci prawo korzystania z możliwości poprawy kolejnych sprawdzianów (testów) w danym semestrze z tych zajęć (fakt ten odnotowuje nauczyciel w swojej dokumentacji)
- Uczeń, który otrzymał ze sprawdzianu ( testu) ocenę niedostateczną zobligowany jest do zaliczenia jej ustnie lub pisemnie.
- Krótkie odpowiedzi pisemne (kartkówki) obejmujące materiał z ostatnich trzech lekcji nie muszą być zapowiadane.
- Kartkówki mogą sprawdzać również pracę domową.
- Sprawdziany i krótkie odpowiedzi pisemne można przeprowadzać w ramach ewaluacji (nie zawsze kończy się wystawieniem oceny)
- Uczniowie nieobecni na krótkich sprawdzianach piszą je w możliwie najbliższym terminie
- Uczeń nie ma możliwości poprawy oceny z odpowiedzi ustnej i kartkówki
- Na sprawdzianach nauczyciel pisze każdemu uczniowi komentarz, w którym uwzględnia co robi dobrze, a nad czym musi popracować.
- Pisemne sprawdziany z przyrody są obowiązkowe. Jeżeli z przyczyn losowych uczeń nie może pisać z całą klasą to powinien to uczynić w terminie dwutygodniowym od powrotu do szkoły po uprzednim zapoznaniu się z wymaganiami.
- Po usprawiedliwionej nieobecności na zajęciach uczeń ma prawo, w zależności od czasu trwania nieobecności, być nieprzygotowanym w zakresie:
· w pierwszym dniu po nieobecności trwającej co najmniej tydzień, nie odrobić pisemnych prac domowych; przez trzy kolejne dni nauki nadrobić zaległości i uzupełnić materiał (wiadomości, zeszyty itp.) – w tym czasie jest zwolniony z odpowiedzi ustnych i pisemnych form sprawdzania wiadomości;
· w trakcie pierwszych zajęć edukacyjnych, które uczeń opuścił z przyczyn usprawiedliwionych, a nieobecność była krótsza niż tydzień, uczeń jest zwolniony z odrobienia pisemnej pracy domowej i sprawdzania wiadomości tylko w okresie uzasadnionym trudnościami ze zrozumieniem nowego materiału wprowadzanego w trakcie tej nieobecności.
- Uczeń ma prawo dwa razy w ciągu semestru zgłosić nieprzygotowanie do zajęć ( nie dotyczy pisemnych sprawdzianów i zapowiedzianych krótkich odpowiedzi pisemnych)
- Nieprzygotowanie do lekcji uczeń zgłasza zaraz po wejściu do klasy. Po wywołaniu do odpowiedzi zgłoszenie nie będzie uwzględnione
- Uczeń otrzymuje do wykonania pisemne prace domowe – ćwiczenia w zeszycie ćwiczeń i zeszycie przedmiotowym
- Brak pracy domowej uczeń zgłasza przed rozpoczęciem lekcji. Każdy brak pracy domowej jest równoznaczny z minusem z przedmiotu. Brak trzech prac domowych równoznaczny jest z oceną niedostateczną z przedmiotu i odjęciem 1 punktu z jego dorobku w karcie zachowań.
- Zeszyt przedmiotowy oraz ćwiczenie i podręcznik są własnością ucznia, powinny być prowadzone w sposób rzetelny i estetyczny, podlegają sprawdzeniu przez nauczyciela
- Uczeń jest zobowiązany mieć na każdej lekcji podręcznik, zeszyt ćwiczeń oraz zeszyt przedmiotowy. Ich brak powinien być zgłoszony przed rozpoczęciem lekcji. Każdy brak jest równoznaczny z minusem z przedmiotu. Trzykrotny brak któregoś z przyborów skutkuje oceną niedostateczną z przedmiotu i odjęciem 1 punktu z jego dorobku w karcie zachowań..
- Aktywność uczniów na lekcji punktuje się przez plusy i minusy. Trzy plusy równoznaczne są z oceną bardzo dobrą , trzy minusy z oceną niedostateczną
- Udział w konkursach przedmiotowych, w zależności od uzyskanych wyników, wpływa na podwyższenie oceny końcowej.
- Nie ma możliwości popraw ocen tydzień przed klasyfikacją
- Ocena śródroczna i roczna nie jest średnią arytmetyczną ocen cząstkowych
- Najważniejsze znaczenie mają oceny z pisemnych sprawdzianów, zaznaczane w dzienniku na czerwono. Następnie nauczyciel bierze pod uwagę oceny z odpowiedzi pisemnych i ustnych. Pozostałe oceny stanowią uzupełnienie i dają obraz zaangażowania, przygotowania i pracy ucznia przez cały semestr
- Uczeń otrzymuje klasyfikację z przedmiotu gdy ma co najmniej 50% obecności
- Uczeń, który otrzymał ocenę niedostateczną na półrocze powinien poprawić ocenę w terminie uzgodnionym z nauczycielem.
- Uczeń, który nie uzupełnił wiedzy i umiejętności (nie poprawił oceny niedostatecznej) z zakresu I semestru, nie może otrzymać pozytywnej rocznej oceny klasyfikacyjnej
- Ocenę roczną wystawia się na podstawie oceny semestralnej i ocen cząstkowych z II semestru
- Nauczyciel dostosowuje wymagania edukacyjne w stosunku do ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się lub deficyty rozwojowe na podstawie pisemnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
- Nauczyciel dostosowuje również wymagania w stosunku do ucznia, który nie posiada orzeczenia lub opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, a jest objęty pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole na podstawie rozpoznania indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia dokonanego przez nauczycieli i specjalistów.
- Nauczyciel dostosowuje wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania.
Informowanie uczniów i rodziców
Uczniowie będą informowani o sposobach i formach sprawdzania i oceniania oraz o zasadach wystawiania i poprawiania ocen, a także o wymaganiach na poziomie poszczególne oceny na początku roku szkolnego lub w razie potrzeby na lekcji. Rodzice natomiast podczas zebrań. Ocenianie powinno stwarzać warunki dobrego obiegu informacji. Uczeń musi znać swoje możliwości, umiejętności i braki, powinien umieć samodzielnie ocenić swoją pracę, brać odpowiedzialność za swoje uczenie się.
Formy informowania:
- wpis ocen cząstkowych do dzienniczka ucznia bądź zeszytu przedmiotowego, potwierdzenie zapoznania się z oceną – podpis rodzica
- udostępnienie pracy dziecka – pisemnego sprawdzianu - potwierdzone podpisem rodzica
- bezpośredni kontakt z rodzicami (zebrania, indywidualna rozmowa, możliwość uczestniczenia rodzica w zajęciach lekcyjnych, wizyta nauczyciela w domu rodzinnym, wycieczka....)
- pośredni kontakt z rodzicami (list gratulacyjny, wezwanie, zapis w dzienniczku ucznia, rozmowa telefoniczna, informacje przekazywane w e-dzienniku ....)
Ad. 13
Kategorie celów nauczania
A – zapamiętania wiadomości
B – rozumienia wiadomości
C – stosowania wiadomości w sytuacjach typowych
D – stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych
Poziomy wymagań edukacyjnych
K – konieczny – ocena dopuszczająca (2)
P – podstawowy – ocena dostateczna (3)
R – rozszerzający – ocena dobra (4)
D – dopełniający – ocena bardzo dobra (5)
W – wykraczający – ocena celująca (6)
Wymagania konieczne
(ocena dopuszczająca).
Uczeń:
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna).
Uczeń:
Wymagania rozszerzające
(ocena dobra).
Uczeń:
Wymagania dopełniające
(ocena bardzo dobra).
Uczeń:
Wymagania wykraczające
(ocena celująca).
Uczeń:
Dział 1. Poznajemy warsztat przyrodnika
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, II.1, II.2, VI.1, VI.2
wymienia składniki przyrody nieożywionej i ożywionej (A); podaje trzy przykłady wytworów działalności człowieka (A); wymienia zmysły człowieka (A); wymienia źródła informacji o przyrodzie (A); wyjaśnia, czym jest obserwacja, a czym doświadczenie (B); podaje nazwy przyrządów służących do prowadzenia obserwacji w terenie (A); podaje nazwy głównych kierunków geograficznych (A); odszukuje na planie lub mapie wskazany obiekt (D)
opisuje rolę poszczególnych zmysłów w poznawaniu świata (B); przyporządkowuje przyrząd do obserwowanego obiektu
(C); wyjaśnia, co to jest widnokrąg (B); wyznacza kierunki geograficzne za pomocą kompasu rysuje różę głównych i pośrednich kierunków geograficznych (B); rozpoznaje obiekty w terenie przedstawione na planie i opisuje je za pomocą znaków kartograficznych (C); określa położenie innych obiektów na mapie w stosunku do podanego obiektu (C); oblicza wymiary biurka w skali
1 : 10 (C);
wymienia cechy ożywionych składników przyrody (A); wyjaśnia znaczenie obserwacji w poznawaniu przyrody (B); opisuje etapy doświadczenia (A); podpisuje na schemacie poszczególne części mikroskopu (C); opisuje sposób wyznaczania kierunku geograficznego za pomocą gnomonu (C); opisuje budowę kompasu (A); wyjaśnia zasadę tworzenia nazw kierunków pośrednich (B); oblicza rzeczywiste wymiary przedmiotu przedstawionego w różnych skalach (D); wyjaśnia, na czym polega orientowanie mapy (B)
planuje obserwację dowolnego obiektu lub organizmu w terenie (D); określa przeznaczenie poszczególnych części mikroskopu (C); opisuje sposób przygotowania obiektu do obserwacji mikroskopowej (B); porównuje sposoby wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą kompasu i gnomonu (C)
wyjaśnia, w jaki sposób zmiana jednego składnika przyrody może wpłynąć na pozostałe wybrane składniki(B); planuje i prowadzi doświadczenie (D); wyjaśnia, dlaczego do niektórych doświadczeń należy używać dwóch zestawów (D); wymienia nazwy przyrządów służących do prowadzenia obserwacji (odległych obiektów, głębin) (B);
opisuje sposób wyznaczania kierunku północnego za pomocą Gwiazdy Polarnej oraz innych obiektów w otoczeniu (B)
Dział 2. Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: II.9, II.10, II.11, III.1, III.2, III.3, III.4, III.5, III.6, V.3
wymienia stany skupienia, w których występują substancje (A);
podaje przykłady ciał plastycznych, kruchych i sprężystych w swoim otoczeniu (C); podaje przykłady występowania wody w różnych stanach skupienia (B); odczytuje wskazania termometru (C); podaje nazwy przemian stanów skupienia wody (B); wymienia składniki pogody (A); rozpoznaje rodzaje opadów (C); wymienia przyrządy służące do obserwacji meteorologicznych (A); odczytuje symbole umieszczone na mapie pogody (C); wyjaśnia pojęcia: wschód Słońca, górowanie, zachód Słońca (B); wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku (A); podaje przykłady zmian zachodzących w przyrodzie ożywionej w poszczególnych porach roku (C)
podaje przykłady ciał stałych, cieczy i gazów (C);wyjaśnia zasadę działania termometru cieczowego (B); zapisuje temperaturę dodatnią i ujemną (C); opisuje, w jakich warunkach zachodzą topnienie, krzepnięcie parowanie i skraplanie (A); wyjaśnia pojęcia: pogoda, upał, przymrozek, mróz (B); podaje nazwy osadów atmosferycznych (B); opisuje pozorną wędrówkę Słońca nad widnokręgiem, uwzględniając zmiany długości cienia (B); wyjaśnia pojęcia: równonoc jesienna, równonoc wiosenna, przesilenie letnie, przesilenie zimowe (B); opisuje cechy pogody w poszczególnych porach roku (B)
wyjaśnia, popierając przykładami, na czym polega zjawisko rozszerzalności cieplnej (B); wymienia czynniki wpływające na szybkość parowania (A); opisuje sposób powstawania chmur (B); wyjaśnia, czym jest ciśnienie atmosferyczne (B); wyjaśnia, jak powstaje wiatr (B); określa aktualne zachmurzenie (C); i przyporządkowuje trzech przyrządy do rodzajów obserwacji meteorologicznych (C); opisuje zmiany temperatury powietrza w ciągu dnia w zależności od wysokości Słońca nad widnokręgiem (B); opisuje zmiany w pozornej wędrówce Słońca nad widnokręgiem w poszczególnych porach roku (B)
klasyfikuje ciała stałe ze względu na właściwości (B); porównuje właściwości fizyczne ciał stałych, cieczy i gazów (C);
podpisuje na mapie kierunek wiatru (C); wykazuje związek pomiędzy porą roku a występowaniem określonego rodzaju opadów i osadów (D); opisuje zmiany długości cienia w ciągu dnia (B); porównuje wysokość Słońca nad widnokręgiem w południe oraz długość cienia w poszczególnych porach roku (C)
opisuje obieg wody w przyrodzie (B); wyjaśnia różnice między opadami a osadami atmosferycznymi (D); wymienia fenologiczne pory roku, czyli te, które wyróżnia się na podstawie fazy rozwoju roślinności (A)
Dział 3. Poznajemy świat organizmów
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: I.4, IV.1, VI.6, VI.1, VI.7, VI.9
opisuje trzy wybrane czynności życiowe organizmów (B); wyjaśnia pojęcia organizm jednokomórkowy, organizm wielokomórkowy (B); wyjaśnia pojęcia: organizm samożywny, organizm cudzożywny (B); wymienia, na podstawie ilustracji, charakterystyczne cechy drapieżników (B); układa łańcuch pokarmowy z podanych organizmów (C); wymienia korzyści płynące z uprawy roślin w domu i w ogrodzie (A); podaje przykłady zwierząt hodowanych przez człowieka (B)
wymienia czynności życiowe organizmów (A); podaje nazwy królestw organizmów (A); podaje przykłady organizmów roślinożernych i mięsożernych (B); wyjaśnia, na czym polega wszystkożerność (B); wyjaśnia, czym są zależności pokarmowe (B); podaje nazwy ogniw łańcucha pokarmowego (A); podaje przykłady dzikich zwierząt żyjących w mieście (A)
opisuje hierarchiczną budowę organizmów wielokomórkowych (B); charakteryzuje czynności życiowe organizmów (C); opisuje cechy przedstawicieli poszczególnych królestw organizmów (B); przyporządkowuje podane organizmy do grup troficznych (samożywne, cudzożywne) (B); wymienia cechy roślinożerców (B); wymienia przedstawicieli pasożytów (B); wyjaśnia, co to jest sieć pokarmowa (B); wyjaśnia, jakie znaczenie ma znajomość wymagań życiowych uprawianych roślin (B); wyjaśnia, dlaczego nie wszystkie zwierzęta możemy hodować w domu (B)
opisuje sposób wytwarzania pokarmu przez rośliny (B); określa rolę, jaką odgrywają w przyrodzie zwierzęta odżywiające się szczątkami glebowymi (C); wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo (B); opisuje szkodliwość zwierząt zamieszkujących nasze domy (przykłady) (C)
uzasadnia potrzebę klasyfikacji organizmów (C); charakteryzuje wirusy (C); podaje przykłady pasożytnictwa w świecie roślin, grzybów, bakterii i protistów (B); podaje przykłady obrony przed wrogami w świecie roślin i zwierząt (C); wymienia nazwy kilku roślin leczniczych uprawianych w domu lub w ogrodzie (B)
Dział 4. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: IV.1, IV.2, IV.3, IV.4, IV.5, IV.6, V.10
wymienia składniki pokarmowe (A); opisuje znaczenie wody dla organizmu (B); wyjaśnia, dlaczego należy dokładnie żuć pokarm (B); uzasadnia konieczność mycia rąk przed każdym posiłkiem (C); podpisuje na schemacie elementy szkieletu oraz narządy układów: pokarmowego, krwionośnego, oddechowego, nerwowego, ruchu i rozrodczego (C); wymienia zasady higieny poznanych układów (A); na rysunku powskazuje narządy zmysłów (C); rozpoznaje na ilustracji komórki rozrodcze: męską i żeńską (C); wyjaśnia pojęcie zapłodnienie (B); podaje przykłady zmian w organizmie świadczących o rozpoczęciu okresu dojrzewania (A); podaje przykłady zmian w funkcjonowaniu skóry w okresie dojrzewania (B)
podaje przykłady produktów spożywczych bogatych w białka, cukry, tłuszcze, witaminy (B); opisuje rolę poszczególnych układów(B); wymienia trzy funkcje szkieletu (A); opisuje rolę poszczególnych narządów zmysłów (B) wyjaśnia pojęcie ciąża (B); wymienia zmiany fizyczne zachodzące w okresie dojrzewania u dziewcząt i chłopców (B); omawia zasady higieny, których należy przestrzegać w okresie dojrzewania (B)
opisuje rolę składników
pokarmowych w organizmie (B); wyjaśnia pojęcie trawienie (B); opisuje drogę pokarmu w organizmie (B); proponuje zestaw prostych ćwiczeń poprawiających funkcjonowanie układu krwionośnego (D); opisuje budowę poszczególnych narządów układu oddechowego, pokarmowego, krwionośnego, rozrodczego, nerwowego oraz układu ruchu (B); rozróżnia rodzaje połączeń kości (C); podaje nazwy największych stawów występujących w organizmie człowieka (A); wskazuje na planszy elementy budowy oka i ucha (C); opisuje zmiany psychiczne zachodzące w okresie dojrzewania (B)
wyjaśnia rolę enzymów trawiennych (B); wskazuje narządy, w których zachodzi mechaniczne i chemiczne przekształcanie pokarmu (B); wyjaśnia, na czym polega współdziałanie układów: pokarmowego, oddechowego i krwionośnego (C); opisuje wymianę gazową zachodzącą w płucach (B); wymienia zadania mózgu (B); wyjaśnia, w jaki sposób układ nerwowy odbiera informacje z otoczenia (B); uzasadnia, że układ nerwowy koordynuje pracę wszystkich narządów zmysłów (D); opisuje rozwój nowego organizmu (B)
opisuje rolę narządów wspomagających trawienie (B); wymienia czynniki, które mogą szkodliwie wpłynąć na funkcjonowanie wątroby lub trzustki (A); charakteryzuje rolę poszczególnych składników krwi (B); wyjaśnia, dlaczego w okresie szkolnym należy szczególnie dbać o prawidłową postawę (B);
Dział 5. Odkrywamy tajemnice zdrowia
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: V.1, V.2, V.4, V.5, V.6, V.7, V.8, V.9, V.10
wymienia zasady zdrowego stylu życia (A); wyjaśnia, dlaczego ważna jest czystość rąk (B);
wymienia drogi wnikania do organizmu człowieka drobnoustrojów chorobotwórczych (A); wymienia dwie zasady bezpieczeństwa podczas zabaw na świeżym powietrzu (A); wymienia numery telefonów alarmowych (A); wymienia zasady, których przestrzeganie pozwoli uniknąć chorób zakaźnych (B); podaje przykłady zjawisk pogodowych, które mogą stanowić zagrożenie (B); określa sposób postępowania po użądleniu (A); podaje przykłady środków czystości, które stwarzają zagrożenie dla zdrowia (A); podaje przynajmniej dwa przykłady negatywnego wpływu dymu tytoniowego i alkoholu na organizm człowieka (B); wyjaśnia, czym jest asertywność (B)
podaje zasady prawidłowego odżywiania (A); wyjaśnia, dlaczego należy dbać o higienę skóry (B); podaje przykłady wypoczynku czynnego i biernego (B); wymienia przyczyny chorób zakaźnych (A); opisuje przyczyny zatruć (B); opisuje zasady postępowania w czasie burzy (B); podaje przykłady trujących roślin hodowanych w domu (A); opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku skaleczeń i otarć (C); podaje przykłady substancji, które mogą uzależniać (B); podaje przykłady sytuacji, w których należy zachować się asertywnie (C); prezentuje właściwe zachowanie asertywne w wybranej sytuacji (C)
wyjaśnia rolę aktywności fizycznej w zachowaniu zdrowia (B); opisuje sposób pielęgnacji skóry ze szczególnym uwzględnieniem okresu dojrzewania (C); wyjaśnia, na czym polega higiena jamy ustnej (B);
wyjaśnia, czym są szczepionki (B); wymienia objawy zatruć pokarmowych ze szczególnym uwzględnieniem zatruć grzybami (B); uzasadnia celowość umieszczania symboli na opakowaniach substancji niebezpiecznych (C); wyjaśnia, na czym polega palenie bierne (B); wymienia skutki przyjmowania narkotyków (B); uzasadnia konieczność zachowań asertywnych (D)
wyjaśnia, czym jest zdrowy styl życia (B); opisuje skutki niewłaściwego odżywiania się (B); opisuje skutki niedoboru i nadmiernego spożycia poszczególnych składników pokarmowych (B); wyjaśnia, na czym polega higiena osobista (B); opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych (B); charakteryzuje pasożyty wewnętrzne człowieka (C); wymienia drobnoustroje mogące wnikać do organizmu przez uszkodzoną skórę (B); opisuje sposób postępowania po ukąszeniu przez żmiję (B); opisuje zasady postępowania w przypadku oparzeń (C); podaje przykłady dziko rosnących roślin trujących (D); wyjaśnia, czym jest uzależnienie (B);
wyjaśnia istotę działania szczepionek (B); wyjaśnia, dlaczego należy rozsądnie korzystać z kąpieli słonecznych i solariów (B); wymienia sposoby pomocy osobom uzależnionym (B); podaje przykłady profilaktyki chorób nowotworowych (B)
Dział 6. Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: II.3, II.4, II.5, II.6, II.7, II.8, VI.1, VI.2, VI.3, VI.4, VI.5, VII.1, VII.2, VII.3, VII.4, VII.5, VII.6, VII.7, VII.8
wyjaśnia pojęcie krajobraz (B); wymienia składniki, które należy uwzględnić, opisując krajobraz (A); wymienia nazwy krajobrazów kulturowych (A); rozpoznaje na ilustracji wzniesienia i zagłębienia (C); wymienia nazwy grup skał (A); podaje przykłady wód słonych (B); wymienia trzy formy ochrony przyrody w Polsce (A); podaje przykłady ograniczeń obowiązujących na obszarach chronionych (B); wyjaśnia, na czym polega ochrona ścisła (B)
wyjaśnia, do czego odnoszą się nazwy krajobrazów (B); podpisuje na rysunku elementy wzniesienia (C); podaje po jednym przykładzie skał należących do poszczególnych grup (B); wyjaśnia, czym jest próchnica (B);wyjaśnia pojęcia: wody słodkie, wody słone (B); wymienia rodzaje wód powierzchniowych (A); podaje przykłady zmian w krajobrazach kulturowych (B); wyjaśnia czym są parki narodowe i pomniki przyrody (B); opisuje sposób zachowania się na obszarach chronionych (B)
rozpoznaje na zdjęciach rodzaje krajobrazów (C); opisuje cechy poszczególnych krajobrazów kulturowych (B); opisuje wklęsłe formy terenu (B); opisuje budowę skał litych, zwięzłych i luźnych (C); na podstawie ilustracji rozróżnia rodzaje wód stojących i płynących (C);
opisuje zmiany w krajobrazie najbliższej okolicy wynikające z rozwoju rolnictwa lub związane z rozwojem przemysłu (C); wyjaśnia cel ochrony przyrody (B); wyjaśnia czym są rezerwaty przyrody (B)wyjaśnia różnice między ochroną ścisłą a ochroną czynną (B)
klasyfikuje wzniesienia na podstawie ich wysokości (A); podpisuje na rysunku elementy doliny (B); opisuje proces powstawania i rolę gleby (B); opisuje, jak powstają bagna (B); charakteryzuje rodzaje wód płynących (B); podaje przykłady działalności człowieka w najbliższej okolicy, które prowadzą do przekształcenia krajobrazu (B); wyjaśnia pochodzenie nazwy swojej miejscowości lub osiedla (D); wskazuje różnice między parkiem narodowym a parkiem krajobrazowym (C)
wymienia nazwy: najdłuższej rzeki, największego jeziora, największej głębi oceanicznej (A); podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu rzek na życie i gospodarkę człowieka (B); wyjaśnia, w jakich warunkach powstają lodowce (B); podaje przykłady występowania lodowców na Ziemi (B)
Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie
Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: VI.5, VI.7, VI.11, VI.8, VI.7, VI.6, VI.13, VI.10
wymienia przystosowania ryb do życia w wodzie (A); opisuje schemat rzeki, wymieniając: źródło, bieg górny, środkowy, dolny, ujście (C); podpisuje, np. na schematycznym rysunku, strefy życia w jeziorze (C); podaje przykłady organizmów żyjących w poszczególnych strefach jeziora (B); wymienia czynniki warunkujące życie na lądzie (A); opisuje przystosowania zwierząt do zmian temperatury (C); wpisuje na schemacie warstwy lasu (C); przyporządkowuje po dwa gatunki organizmów do poszczególnych warstw lasu (C); opisuje zasady zachowania się w lesie (B); rozpoznaje na ilustracji dwa drzewa iglaste i dwa drzewa liściaste (C); wyjaśnia znaczenie łąki dla ludzi (B); wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw (B); podaje nazwy zbóż uprawianych na polach (A); podaje przykłady warzyw uprawianych na polach (A); wymienia dwa szkodniki upraw polowych (A);
opisuje, popierając przykładami, przystosowania zwierząt do życia w wodzie (C); opisuje, popierając przykładami, przystosowania roślin do ruchu wody (C); podaje nazwy organizmów żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki (B) podaje przykłady roślin strefy przybrzeżnej jeziora (A);
wskazuje przystosowania roślin do ochrony przed niekorzystną (zbyt niską lub zbyt wysoką) temperaturą (C); wymienia nazwy przykładowych organizmów żyjących w poszczególnych warstwach lasu (B); porównuje wygląd igieł sosny i świerka (C); wymienia cechy łąki (B); wymienia zwierzęta mieszkające na łące i żerujące na niej (A); opisuje sposoby wykorzystywania roślin zbożowych (B); uzupełnia brakujące ogniwa w łańcuchach pokarmowych organizmów żyjących na polu (C)
wymienia cechy, którymi różnią się poszczególne odcinki rzeki (B); opisuje przystosowania organizmów żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki (C); charakteryzuje przystosowania roślinności strefy przybrzeżnej jeziora (B); charakteryzuje przystosowania ptaków i ssaków do życia w strefie przybrzeżnej (C); charakteryzuje przystosowania roślin i zwierząt zabezpieczające przed utratą wody (C); opisuje sposoby wymiany gazowej u zwierząt lądowych (C); opisuje wymagania środowiskowe wybranych gatunków zwierząt żyjących w poszczególnych warstwach lasu (C); porównuje drzewa liściaste z iglastymi (C); rozpoznaje rosnące w Polsce rośliny iglaste i pospolite drzewa liściaste (B) rozpoznaje pięć gatunków roślin występujących na łące (C); przedstawia, w formie łańcucha pokarmowego, proste zależności pokarmowe między poznanymi organizmami żyjącymi na łące (C);wyjaśnia, czym różnią się zboża ozime i jare (B); wymienia sprzymierzeńców człowieka w walce ze szkodnikami upraw polowych (B)
porównuje świat roślin i zwierząt w górnym, środkowym i dolnym biegu rzeki (C); wyjaśnia pojęcie plankton (B); układa z poznanych organizmów łańcuch pokarmowy występujący w jeziorze (C); charakteryzuje wymianę gazową u roślin (C); opisuje przystosowania roślin do wykorzystania światła (B); charakteryzuje poszczególne warstwy lasu, uwzględniając czynniki abiotyczne oraz rośliny i zwierzęta żyjące w tych warstwach (D);
podaje przykłady drzew rosnących w lasach liściastych, iglastych i mieszanych (B); przyporządkowuje nazwy gatunków roślin do charakterystycznych barw łąki (C); uzasadnia, że łąka jest środowiskiem życia wielu zwierząt (C); przykłady innych upraw niż zboża, warzywa, drzewa i krzewy owocowe, wskazując sposoby ich wykorzystywania (B); przedstawia zależności występujące na polu w formie co najmniej dwóch łańcuchów pokarmowych (C)
opisuje przystosowania dwóch–trzech gatunków zwierząt lub roślin do życia w ekstremalnych warunkach lądowych (C); charakteryzuje bory, grądy, łęgi i buczyny (C); wyjaśnia, czym jest walka biologiczna (B); wymienia korzyści i zagrożenia wynikające ze stosowania chemicznych środków zwalczających szkodniki (B)
- PO ma na celu wspieranie rozwoju intelektualnego i osobowościowego ucznia.