Temat lekcji

Zagadnienia

Wymagania na poszczególne oceny

dopuszczająca

dostateczna

dobra

bardzo dobra

celująca

Rozdział 1. Z historią na Ty

1. Historia – nauka o przeszłości

historia jako nauka o przeszłości

– historia a baśnie i legendy

– efekty pracy historyków i archeologów

– źródła historyczne, ich przykłady oraz podział

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: współczesność, przeszłość, historia, historycy, legenda, baśń

– rozróżnia przeszłość od współczesności

– rozróżnia fikcję (np. baśń) od rzeczywistości histo­rycznej

– potrafi krótko scharakte­ryzować, czym zajmują się historycy

– poprawnie posługuje się terminami: dzieje, archeologia, źródła pisane, źródła materialne

– rozróżnia pracę historyków i archeologów

– potrafi podać przykłady postaci legendarnych i histo­rycznych

– wyjaśnia, czym są przyczyny i skutki

– dokonuje podstawowego podziału źródeł historycznych

– porównuje pracę history­ków i archeologów

– wskazuje różne przykłady źródeł pisanych i niepisa­nych

– wyjaśnia potrzebę edukacji historycznej

– omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów

– wskazuje pozapodręczniko­we przykłady różnych kate­gorii źródeł historycznych

– przedstawia różne efekty pracy naukowców zajmują­cych się przeszłością

– potrafi zaproponować po­dział źródeł pisanych bądź niepisanych na podkategorie

– przedstawia nowoczesne metody badania życia ludzi w przeszłości

– ocenia wiarygodność różne­go rodzaju źródeł pisanych

2. Historia wokół nas

drzewo genealogiczne – sposób przedstawienia historii rodziny

– „wielka” i „mała” ojczyzna

– patriotyzm jako miłość do ojczyzny

– sposoby wyrażania patriotyzmu

– „małe ojczyzny” i ich tradycje

– znaczenie terminów: tradycja, drze­wo genealogiczne, ojczyzna, „mała ojczyzna”, patriotyzm

– przy pomocy nauczycie­la poprawnie posługuje się terminami: ojczyzna, patriotyzm

– podaje przykłady świąt rodzinnych

– podaje przykłady pamiątek rodzinnych

– poprawnie posługuje się terminami: tradycja, drzewo genealogiczne, „mała ojczyzna”

– przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny

– wyjaśnia, czym jest patrio­tyzm

– podaje przykłady postaw i zachowań patriotycznych

– wyjaśnia, czym jest genealogia

– wskazuje na mapie Polski własną miejscowość, region, województwo i jego stolicę

– podaje przykłady regional­nych tradycji

– charakteryzuje własną „małą ojczyznę” na tle innych regionów

– wskazuje lokalne przykłady instytucji dbających o regio­nalną kulturę i historię

– tworzy przewodnik po wła­snej miejscowości i regionie

– charakteryzuje inne regiony państwa polskiego

– wyjaśnia znaczenie dbałości o tradycję regionalną

– przedstawia historyczną genezę regionu

– wskazuje wybitne postaci w dziejach regionu

– ocenia, w jaki sposób różnorodność „małych oj­czyzn” wpływa na bogactwo „wielkiej”

3. Mieszkamy w Polsce

– państwo polskie i jego regiony

– mój region częścią Polski

– naród polski jako zbiorowość posługująca się tym samym języ­kiem, mająca wspólną przeszłość i zamieszkująca to samo terytorium

– dziedzictwo narodowe

– polskie symbole narodowe

– polskie święta państwowe

– znaczenie terminów: państwo, region, naród, mniejszość narodowa, społeczeństwo, symbole narodowe, Polonia

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: państwo, region, naród

– wskazuje na mapie państwo polskie i jego granice

– zna poprawną nazwę pań­stwa polskiego

– poprawnie posługuje się terminami: społeczeństwo, symbole narodowe, Polonia

– wymienia elementy współ­tworzące państwo

– wymienia najważniejsze czynniki narodowotwórcze

– przedstawia polskie symbo­le narodowe

– przedstawia najważniejsze święta państwowe

– wskazuje na mapie stolicę państwa

– wskazuje Polskę na mapie świata

– wskazuje na mapie główne krainy historyczno-geogra­ficzne Polski oraz najwięk­sze miasta

– rozróżnia pojęcia naród i społeczeństwo

– przedstawia genezę najważ­niejszych świąt państwowych

– wskazuje przykłady instytu­cji dbających o dziedzictwo narodowe

– opisuje właściwy sposób zachowania względem symboli narodowych

– wskazuje na mapie świata największe zbiorowości Polonii

– wyjaśnia, dlaczego należy szanować inne tradycje narodowe

– przedstawia konsekwencje przynależności Polski do UE

– omawia genezę polskich symboli narodowych

– wyjaśnia pojęcia: emigracja, uchodźcy

– podaje przykłady mniejszości narodowych żyjących w Polsce

4. Czas w historii                

chronologia i przedmiot jej badań

– oś czasu i sposób umieszczania na niej dat

– podstawowe określenia czasu historycznego (data, okres p.n.e. i n.e., tysiąclecie, wiek)

– cyfry rzymskie oraz ich arabskie odpowiedniki

– epoki historyczne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność oraz ich daty graniczne

– przy pomocy nauczyciela używa terminów chronolo­gicznych (data, tysiąclecie, wiek)

– umieszcza daty na osi czasu

– poprawnie posługuje się terminami: chronologia, okres p.n.e. i n.e

– zamienia cyfry arabskie na rzymskie

– wyjaśnia, czym jest epoka historyczna

– porządkuje fakty i epoki historyczne oraz umieszcza je w czasie (era, stulecie)

– podaje cezury czasowe epok historycznych

– charakteryzuje główne epoki historyczne

– podaje przykłady innych rachub mierzenia czasu

– wyjaśnia okoliczności usta­nowienia roku 1 i podziału na dwie ery

– wyjaśnia różnicę między kalendarzem juliańskim i gregoriańskim

5. Obliczanie czasu w historii

– obliczanie upływu czasu między poszczególnymi wydarzeniami

– określanie, w którym wieku doszło do danego wydarzenia

– podział czasu na wieki i półwiecza

– przy pomocy nauczyciela określa, w którym wieku miało miejsce dane wyda­rzenie

– poprawnie wskazuje wydarzenie wcześniejsze w czasach p.n.e.

– oblicza upływ czasu między wydarzeniami w ramach jednej ery

– samodzielnie przyporządko­wuje wydarzenia stuleciom

– oblicza upływ czasu między wydarzeniami, w tym na przełomie obu er

– przy określeniu datacji wydarzenia posługuje się sformułowaniami: początek, środek, koniec stulecia; pół­wiecze; przełom wieków

– przyporządkowuje wyda­rzenia do epok historycz­nych

– przy określeniu datacji wydarzenia posługuje się sformułowaniami: początek, środek, koniec stulecia; półwiecze; przełom wieków

– przyporządkowuje wyda­rzenia do epok historycz­nych

6. Czytamy mapę i plan

podobieństwa i różnice między mapą a planem

– znaczenie mapy w pracy historyka

– odczytywanie informacji z planu i mapy historycznej

– najstarsze mapy świata

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: mapa, plan

– dostrzega różnice między mapą a planem

– poprawnie posługuje się terminami: legenda, symbol, róża wiatrów

– przygotowuje proste plany miejscowe

– objaśnia symbole legendy mapy

– odczytuje z mapy podsta­wowe informacje

– wyjaśnia, czym jest karto­grafia

– wyjaśnia, czym jest skala mapy

– rozróżnia mapę geograficz­ną, polityczną, historyczną

– interpretuje i wyciąga wnio­ski z mapy

– przedstawia elementy historii kartografii

– wyjaśnia zasadę działania i rolę GPS-u we współcze­snej lokalizacji przestrzennej

Rozdział II: Od Piastów do Jagiellonów

1. Mieszko I i chrzest Polski

– słowiańskie pochodzenie Polaków

– legendarne początki państwa polskiego

– książę Mieszko I pierwszym histo­rycznym władcą Polski

– małżeństwo Mieszka I z Dobrawą

– chrzest Mieszka I i jego znaczenie

– znaczenie terminów: plemię, Słowianie, Piastowie

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: plemię, Słowianie

– wie, kto był pierwszym historycznym władcą Polski

– poprawnie posługuje się terminem: Piastowie

– przytacza przykłady legend o początkach państwa polskiego

– wyjaśnia pochodzenie nazwy „Polska”

– wskazuje na mapie rozmieszczenie plemion słowiańskich na ziemiach polskich

– wyjaśnić okoliczności zawarcia małżeństwa z Do­brawą oraz przyjęcia chrztu przez Mieszka

– wymienia legendarnych protoplastów Mieszka

– przedstawia najważniejsze konsekwencje przyjęcia chrztu

– lokalizuje na mapie Gniezno, Poznań oraz inne główne grody w państwie Mieszka I

– opisuje bitwę pod Cedynią

– charakteryzuje znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa dla państwa polskiego

– przedstawia najważniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich

– określa, jakie informacje może zdobyć historyk dzięki zastosowaniu metody dendrochronologicznej

– omawia dokument Dagome iudex

2. Bolesław Chrobry – pierwszy król Polski    

– misja świętego Wojciecha w Pru­sach

– zjazd gnieźnieński i pielgrzymka cesarza Ottona III

– wojny Bolesława Chrobrego z są­siadami i przyłączenie nowych ziem

– koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski

– znaczenie terminów: misja, relikwie, cesarz, arcybiskupstwo, koronacja, gród, wojowie

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: cesarz, arcybiskupstwo, koronacja, gród, wojowie

– opisuje wygląd grodu średniowiecznego

– wie, że Bolesław Chrobry był pierwszym królem Polski

– poprawnie posługuje się terminami: misja, relikwie

– zna wydarzenia związane z datami: 1000, 1025

– charakteryzuje postać św. Wojciecha

– opisuje wygląd i uzbrojenie woja z drużyny książęcej

– zna wydarzenia związane z datami: 997, 1002–1018

– opisuje przebieg misji św. Wojciecha do Prusów

– przedstawia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnień­skiego

– wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Chrobrego

– wyjaśnia znaczenie wizyty Ottona III w Gnieźnie dla państwa polskiego

– wyjaśnia znaczenie utworzenia samodzielnej metropolii kościelnej

– wyjaśnia znaczenie korona­cji Bolesława Chrobrego

– ocenia skutki polityki wewnętrznej i zagranicznej Bolesława dla państwa polskiego

*W średniowiecznym klasztorze

– zakony chrześcijańskie

– życie w klasztorze

– wpływ zakonów na rozwój średniowiecznego rolnictwa

– rola zakonów w rozwoju wiedzy i średniowiecznego piśmiennictwa

– najstarsze zakony na ziemiach polskich i ich znaczenie

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: duchowieństwo, zakon chrze­ścijański, mnich, klasztor

– charakteryzuje wygląd mnichów

– opisuje podstawowe zajęcia duchowieństwa zakonnego w średniowieczu

– poprawnie posługuje się terminami: reguła zakonna, skryptorium, pergamin

– podaje przykłady zakonów

– opisuje życie wewnątrz klasztoru

– wymienia najstarsze zakony na ziemiach polskich

– wyjaśnia, jak należy rozu­mieć zasadę obowiązującą benedyktynów módl się i pracuj

– opisuje wygląd średnio­wiecznych ksiąg

– wyjaśnia, w jaki sposób zakony przyczyniły się do rozwoju rolnictwa na ziemiach polskich

– charakteryzuje wkład duchowieństwa w średnio­wieczną kulturę

– wyjaśnia znaczenie ksiąg i książek dla rozwoju wie­dzy i nauki

– wskazuje przykłady lokali­zacji najstarszych budowli zakonnych na ziemiach polskich

– wyjaśnia, jakie są związki między działalnością zako­nów a nauką historyczną

3. Polska Kazimierza Wielkiego

– Kazimierz Wielki ostatnim królem z dynastii Piastów

– reformy Kazimierza Wielkiego

– zjazd monarchów w Krakowie – uczta u Wierzynka

– umocnienie granic państwa (Zastał Polskę drewnianą, a zostawił muro­waną)

– utworzenie Akademii Krakowskiej

– znaczenie terminu: uniwersytet

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminem: uniwersytet

– wyjaśnia, dlaczego historycy nadali królowi Kazimierzowi przydomek „Wielki”

– opisuje wygląd średnio­wiecznego zamku

– poprawnie posługuje się terminami: dynastia, uczta u Wierzynka

– zna wydarzenia związane z datami: 1364, 1370

– wyjaśnia powiedzenie: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną

– wymienia główne reformy Kazimierza Wielkiego

– opisuje zjazd monarchów w Krakowie

– wyjaśnia cele oraz znacze­nie utworzenia Akademii Krakowskiej

– wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Polski za panowania Kazimierza Wielkiego

– charakteryzuje oraz ocenia politykę wewnętrzną i zagraniczną prowadzoną przez Kazimierza Wielkiego

– argumentuje, dlaczego Kazimierz Wielki stał się wzorem dobrego władcy

– porównuje politykę pro­wadzoną przez Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego

– wyjaśnia znaczenia panowa­nia Kazimierza Wielkiego dla państwa polskiego

*Rycerze i zamki

– średniowieczni rycerze i ich rola

– funkcje i wygląd zamków

– od pazia do rycerza

– uzbrojenie rycerskie

– turnieje rycerskie

– kodeks rycerski

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: rycerz, zbroja, herb, zamek

– opisuje wygląd średnio­wiecznego rycerza

– poprawnie posługuje się terminami: paź, giermek, pa­sowanie, kopia, dziedziniec, fosa, baszta, most zwodzony

– wyjaśnia, kto i w jaki sposób mógł zostać rycerzem

– opisuje wygląd średnio­wiecznego zamku

– charakteryzuje turnieje rycerskie

– wyjaśnia, w jaki sposób utrzymywali się rycerze

– przedstawia powinności rycerskie

– charakteryzuje kodeks rycerski

– podaje przykłady zachowanych zamków średniowiecznych w Polsce i w regionie

– przedstawia przykłady wzorców rycerskich utrwalonych w literaturze i legendach

4. Jadwiga i Jagiełło – unia polsko-litewska

objęcie władzy przez Jadwigę

– zasługi Jadwigi dla polskiej kultury, nauki i sztuki

– przyczyny zawarcia unii polsko-li­tewskiej w Krewie

– okoliczności objęcia władzy w Pol­sce przez Władysława Jagiełłę

– skutki zawarcia unii polsko-litew­skiej

– zagrożenie ze strony Krzyżaków

– znaczenie terminów: unia, Jagiel­lonowie

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: Jagiellonowie

– wie, kim był Władysław Jagiełło

– wskazuje na mapie państwo polskie oraz obszar Wielkie­go Księstwa Litewskiego

– poprawnie posługuje się terminem: unia

– zna wydarzenia związane z datami: 1385

– przedstawia główne konse­kwencje unii w Krewie

– opisuje sytuację związaną z objęciem tronu polskiego po wygaśnięciu dynastii Piastów

– przedstawia okoliczności zawiązania unii polsko-li­tewskiej

– wymienia postanowienia unii w Krewie

– omawia zagrożenie ze strony zakonu krzyżackiego dla obu państw

– przedstawia stosunek Litwi­nów do unii w Krewie

– na podstawie mapy ocenia sytuację geopolityczną w Europie Środkowej po zawarciu unii

5. Zawisza Czarny i bitwa pod Grunwaldem

rycerz – cechy charakterystyczne

– postać Zawiszy Czarnego

– bitwa pod Grunwaldem i biorący w niej udział rycerze

– znaczenie terminów: rycerz, miecz, kopia, herb, kodeks honorowy

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: rycerz, miecz, herb

– opisuje wygląd i cechy rycerza

– poprawnie posługuje się terminami: giermek, kopia, kodeks honorowy

– zna wydarzenia związane z datami: 1410

– charakteryzuje postać Zawiszy Czarnego

– wyjaśnia powiedzenie: polegać jak na Zawiszy

– charakteryzuje rycerski kodeks honorowy

– przedstawia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim

– opisuje przebieg bitwy pod Grunwaldem

– wyjaśnia, czym zajmuje się heraldyka

– wyjaśnia charakter obycza­jowości i kultury rycerskiej

– przedstawia postanowienie pokoju toruńskiego oraz skutki bitwy pod Grun­waldem

– przedstawia genezę i cha­rakteryzuje różne zakony rycerskie

– podaje przykłady różnych herbów

6. Mikołaj Kopernik  – wielki astronom

– Mikołaj Kopernik i jego życie

– odkrycie Mikołaja Kopernika i powiedzenie: Wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię

– dokonania Kopernika spoza dzie­dziny astronomii

– znaczenie terminu: astronomia

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: astronom, obserwacje

– wie, kim był Mikołaj Kopernik

– poprawnie posługuje się terminami: astronomia, diecezje, ekonomia

– wyjaśnia powiedzenie: wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię

– wie, gdzie urodził się Mikołaj Kopernik oraz gdzie znajduje się jego grobowiec

– przedstawia poglądy na temat Ziemi i Układu Sło­necznego przed odkryciem Kopernika

– przedstawia inne dokonania i zainteresowania Mikołaja Kopernika

– wyjaśnia, czym jest nauka i jakie cechy musi spełniać wiedza naukowa

– opisuje, w jaki sposób zrekonstruowano wygląd Mikołaja Kopernika

– poprawnie posługuje się terminem: układ heliocen­tryczny

– wyjaśnia, dlaczego najważ­niejsze dzieło Kopernika zostało potępione przez Kościół

Rozdział III: Wojny i upadek Rzeczypospolitej

1. Jan Zamoyski – druga osoba po królu

– kariera polityczna Jana Zamoy­skiego

– kariera wojskowa Jana Zamoy­skiego

– Zamość – miasto renesansowe

– Akademia Zamojska (Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie)

– znaczenie terminów: szlachta, kanclerz, hetman

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: szlachta

– określa epokę, w której żył Jan Zamoyski

– poprawnie posługuje się terminami: kanclerz, het­man, akademia

– charakteryzuje postać i do­konania Jana Zamoyskiego

– zna królów Polski: Stefana Batorego i Zygmunta II Augusta

– opisuje państwo polskie rządzone przez szlachtę w XVI w.

– charakteryzuje zabudowę i układ Zamościa

– wyjaśnia słowa Zamoyskie­go: Takie będą Rzeczypo­spolite, jakie ich młodzieży chowanie

– wyjaśnia różnice między monarchią dynastyczną a elekcyjną

– przedstawia zagrożenia dla państwa polskiego wynikają­ce z systemu wolnej elekcji

– wskazuje na mapie Zamość

– wyjaśnia, jakie cechy powi­nien mieć mąż stanu

– charakteryzuje Zamość, jako przykład miasta rene­sansowego

2. XVII wiek – stulecie wojen

– potop szwedzki, rola Stefana Czarnieckiego

– obrona Jasnej Góry i rola przeora Augustyna Kordeckiego

– król Jan III Sobieski i jego zwycię­stwa nad Turkami

– rola husarii w polskich sukcesach militarnych

– znaczenie terminów: potop szwedz­ki, husaria, wielki wezyr, odsiecz

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: potop szwedzki, husaria, Jasna Góra

– opisuje wygląd i uzbrojenie husarii

– poprawnie posługuje się terminami: potop szwedzki, wielki wezyr, odsiecz

– zna wydarzenia związane z datami: 1655–1660, 1683

– wskazuje na mapie granice Rzeczypospolitej oraz jej sąsiadów

– zna postaci: Augustyn Kordecki, Stefan Czarniecki, Jan III Sobieski, oraz ich dokonania

– przedstawia przebieg poto­pu szwedzkiego i przełomo­wej obrony Jasnej Góry

– wskazuje na mapie: Szwe­cję, Jasną Górę, Turcję, Chocim, Wiedeń

– wyjaśnia powiedzenie: Polska przedmurzem chrze­ścijaństwa

– wyjaśnia, jakie były przyczyny klęski Polaków w pierwszej fazie potopu szwedzkiego

– wyjaśnia, dlaczego wojny XVII wieku przyczyniły się do osłabienia Rzeczypo­spolitej

*Czasy stanisławowskie

ideały epoki oświecenia

– dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

– ustanowienie Komisji Edukacji Narodowej i jej znaczenie

– kultura doby stanisławowskiej oraz jej przedstawiciele

– zabytki budownictwa i architektury polskiej 2. poł. XVIII w.

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: encyklopedia, edukacja, reformy

– wyjaśnia, w jakim celu wprowadzane są reformy państwa

– poprawnie posługuje się terminami: Szkoła Rycerska, kadet, mecenas, obiady czwartkowe

– wymienia zasługi króla Stanisława Augusta Ponia­towskiego

– wyjaśnia, dlaczego Dzień Edukacji Narodowej jest współcześnie obchodzony 14 października

– charakteryzuje sytuację państwa polskiego w cza­sach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego

– przedstawia najwybit­niejszych twórców doby stanisławowskiej oraz ich dokonania

– wskazuje przykłady zabytków doby oświecenia w kraju i w regionie

– wyjaśnia, dlaczego oświecenie było nazywane „wiekiem rozumu”

– wyjaśnia znaczenie po­wołania Komisji Edukacji Narodowej dla państwa polskiego

– wyjaśnia kontrowersje w ocenie panowania króla Stanisława Augusta Ponia­towskiego

– proponuje własne reformy w państwie oraz edukacji i wyjaśnia ich celowość

3. Tadeusz Kościuszko na czele powstania

– sytuacja Rzeczypospolitej w XVIII w.

– Konstytucja 3 maja

– rozbiory Rzeczypospolitej przez Rosję, Prusy i Austrię

– dowództwo Tadeusza Kościuszki w powstaniu w 1794 r.

– bitwa pod Racławicami i rola kosynierów

– klęska powstania i III rozbiór Rze­czypospolitej

– znaczenie terminów: rozbiory, kon­stytucja, powstanie, kosynierzy

– przy pomocy nauczycie­la poprawnie posługuje się terminami: rozbiory, powstanie

– wymienia państwa, które dokonały rozbiorów

– przedstawia cel powstania kościuszkowskiego

– poprawnie posługuje się terminami: konstytucja, kosynierzy

– zna wydarzenia związane z datami: 3 maja 1791 r., 1794, 1795

– charakteryzuje postać i do­konania Tadeusza Kościuszki

– charakteryzuje postać i dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

– przedstawia znaczenie uchwalenia Konstytucji 3 Maja

– opisuje przebieg powstania kościuszkowskiego

– wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja została ogłoszona świętem narodowym

– charakteryzuje program po­lityczno-społeczny Tadeusza Kościuszki

– wyjaśnia przyczyny klęski po­wstania kościuszkowskiego

– wyjaśnia przyczyny kryzysu Rzeczypospolitej szlachec­kiej

– podaje przykłady i ocenia różne postawy Polaków w okresie rozbiorów (w tym

4. Józef Wybicki i hymn Polski

– losy Polaków po upadku Rzeczy­pospolitej

– Legiony Polskie we Włoszech i panujące w nich zasady

– generał Jan Henryk Dąbrowski i jego rola w utworzeniu Legionów Polskich

– Józef Wybicki – autor Mazurka Dąbrowskiego

– znaczenie słów Mazurka Dąbrow­skiego

– Mazurek Dąbrowskiego hymnem Polski

– znaczenie terminów: emigracja, legiony, hymn państwowy

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: hymn państwowy

– zna nazwisko autora hymnu państwowego

– potrafi objaśnić pierwszą zwrotkę i refren hymnu

– poprawnie posługuje się terminami: emigracja, legiony

– zna wydarzenia związane z datą: 1797

– charakteryzuje postaci oraz dokonania gen. Jana Hen­ryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego

– przedstawia sytuację narodu polskiego po III rozbiorze

– opisuje Legiony Polskie we Włoszech oraz panujące w nich zasady

– wie, kiedy Mazurek Dą­browskiego został polskim hymnem narodowym

– przedstawia dalsze losy Legionów Polskich we Włoszech

– wyjaśnia, dlaczego Polacy zaczęli tworzyć legiony polskie u boku Napoleona

– charakteryzuje postać Napoleona Bonaparte

– ocenia, czy Napoleon speł­nił pokładane w nim przez Polaków nadzieje

5. Romuald Traugutt i powstanie styczniowe

– Romuald Traugutt – życie przed wybuchem powstania stycznio­wego

– branka i wybuch powstania stycz­niowego

– wojna partyzancka

– funkcjonowanie państwa powstań­czego

– Romuald Traugutt dyktatorem powstania

– represje po upadku powstania styczniowego

– znaczenie terminów: zabór rosyjski, działalność konspiracyjna, branka, wojna partyzancka, dyktator, zesłanie

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: zabory, zabór rosyjski, wojna partyzancka

– wyjaśnia, dlaczego Polacy zorganizowali powstanie

– charakteryzuje taktykę walki partyzanckiej

– poprawnie posługuje się terminami: działalność kon­spiracyjna, branka, dyktator, zesłanie

– zna wydarzenia związane z datami: 1863–1864

– pokazuje na mapie zasięg zaboru rosyjskiego

– charakteryzuje postać i do­konania Romualda Traugutta

– charakteryzuje sytuację narodu polskiego w zaborze rosyjskim

– wyjaśnia, dlaczego Polacy prowadzili działalność konspiracyjną

– opisuje charakter i przebieg powstania styczniowego

– przedstawia skutki po­wstania

– opisuje funkcjonowanie państwa powstańczego

– wyjaśnia, dlaczego powsta­nie styczniowe upadło

– ocenia postawę Polaków pod zaborem rosyjskim

– porównuje powstanie styczniowe z innymi powstaniami

– przedstawia różne metody walki o polskość

6. Maria Skłodowska-Curie – polska noblistka

– edukacja Marii Skłodowskiej-Curie na ziemiach polskich

– tajne nauczanie i Latający Uniwer­sytet

– kariera naukowa Marii Skłodow­skiej-Curie

– Nagrody Nobla przyznane Marii Skłodowskiej-Curie

– polscy nobliści

– znaczenie terminów: tajne naucza­nie, Nagroda Nobla, laureat

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: tajne nauczanie, laureat, Nagroda Nobla

– wyjaśnia, dlaczego Polacy nie mogli odbywać edukacji w języku polskim

– poprawnie posługuje się terminami: Uniwersytet Latający

– charakteryzuje, na czym polegało tajne nauczanie

– charakteryzuje postać Marii Skłodowskiej-Curie

– wymienia, za jakie dokona­nia Maria Skłodowska-Curie otrzymała Nagrodę Nobla

– porównuje szkolnictwo XIX-wieczne i współczesne

– wyjaśnia, jak funkcjonował Uniwersytet Latający

– wyjaśnia, dlaczego M. Skłodowska-Curie mu­siała wyjechać do Francji

– przedstawia dokonania M. Skłodowskiej-Curie i wyjaśnia, za co została uhonorowana Nagrodą Nobla

– wymienia innych polskich laureatów Nagrody Nobla

– opisuje swoją ulubioną dziedzinę naukową i jej wybitnego przedstawiciela

– wyjaśnia rolę nauki w roz­woju cywilizacyjnym

– opisuje działalność Marii Skłodowskiej-Curie podczas I wojny światowej

Rozdział IV: Ku współczesnej Polsce

1. Józef Piłsudski i niepodległa Polska

– działalność Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową

– udział Legionów Polskich i Józefa Piłsudskiego w działaniach zbroj­nych podczas I wojny światowej

– odzyskanie niepodległości przez Polskę

– walki o ustalenie granic II Rzeczy­pospolitej i Bitwa Warszawska

– Józef Piłsudski Naczelnikiem Państwa

– Narodowe Święto Niepodległości

– znaczenie terminów: II Rzeczpospo­lita, Naczelnik Państwa

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: II Rzeczpospolita

– wskazuje na mapie obszar II RP

– wie, kiedy i z jakiej okazji obchodzimy święto pań­stwowe w dniu 11 listopada

– poprawnie posługuje się terminami: I wojna światowa, Naczelnik Państwa

– zna wydarzenia związane z datami: 1914–1918; 11 li­stopada 1918 r., 15 sierpnia 1920 r.

– charakteryzuje postać Józefa Piłsudskiego

– charakteryzuje działalność Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową

– wyjaśnia sytuację państw zaborczych po wybuchu I wojny światowej

– przedstawia udział Legio­nów Polskich w działaniach zbrojnych podczas I wojny światowej

– wyjaśnia, dlaczego dzień 11 listopada został ogłoszo­ny świętem państwowym

– wyjaśnia rolę Józefa Piłsudskiego w odzyskaniu niepodległości i budowie państwa polskiego

– opisuje trudności polityczne w odbudowie państwa polskiego

– ocenia znaczenie Bitwy Warszawskiej

– wyjaśnia, dlaczego w rocz­nicę Bitwy Warszawskiej Wojsko Polskie obchodzi swoje święto

– omawia wydarzenia, które miały wpływ na kształtowa­nie się granic II Rzeczypo­spolitej

– wyjaśnia sytuację geopoli­tyczną w Europie powstałą w wyniku I wojny światowej

*Bitwa

Warszawska

– Rosja Sowiecka i komunizm

– wojna polsko-bolszewicka

– Bitwa Warszawska i jej legenda

– 15 sierpnia – Święto Wojska Polskiego

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: II RP, ułani

– przedstawia głównodo­wodzącego wojsk polskich w bitwie pod Warszawą

– odpowiada, jaki był wynik Bitwy Warszawskiej

– poprawnie posługuje się terminami: komunizm, bolszewicy, cud nad Wisłą

– zna wydarzenie związane z datą: 15 sierpnia 1920 r.

– wyjaśnia, dlaczego 15 sierpnia obchodzone jest Święto Wojska Polskiego

– wyjaśnia genezę wojny o wschodnią granicę II RP

– omawia przebieg wojny polsko-bolszewickiej

– ocenia postawę ludności polskiej wobec sowieckiego zagrożenia

– charakteryzuje mit „cudu nad Wisłą”

– wyjaśnia, jakie czynniki złożyły się na sukces wojsk polskich w wojnie z Rosją Sowiecką

– wyjaśnij, kiedy i w jaki sposób bolszewicy przejęli władzę w Rosji

– podaje przykłady współcze­śnie istniejących krajów ko­munistycznych oraz opisuje życie ich mieszkańców

2. Eugeniusz Kwiatkowski i budowa Gdyni

– problemy odrodzonej Polski

– zaślubiny Polski z morzem

– zasługi Eugeniusza Kwiatkowskiego na polu gospodarczym – budowa portu w Gdyni, Centralny Okręg Przemysłowy

– Gdynia polskim „oknem na świat”

– znaczenie terminów: eksport, okręg przemysłowy

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: port, przemysł, minister, bezrobocie

– wskazuje na mapie Polski Gdynię

– wyjaśnia, dlaczego Gdynia stała się polskim „oknem na świat”

– poprawnie posługuje się terminami: eksport, import, okręg przemysłowy

– charakteryzuje postać Euge­niusza Kwiatkowskiego

– wskazuje na mapie obszar Centralnego Okręgu Prze­mysłowego

– opisuje trudności gospodar­cze i ustrojowe w odbudo­wie państwa polskiego

– przedstawia dokonania Eu­geniusza Kwiatkowskiego

– wyjaśnia, w jaki sposób roz­wój gospodarczy wpływa na sytuację obywateli

– wyjaśnia rolę potencjału gospodarczego państwa we współczesnym świecie

– wymienia najważniejsze ośrodki przemysłowe współczesnej Polski

3. Zośka, Alek i Rudy – bohaterscy harcerze

– sytuacja społeczeństwa polskiego pod niemiecką okupacją

– Szare Szeregi (Zośka, Alek, Rudy)

– akcja pod Arsenałem

– batalion „Zośka” w powstaniu warszawskim

– powstanie warszawskie jako wyraz patriotyzmu młodego pokolenia

– znaczenie terminów: okupacja, łapanki, Armia Krajowa, Szare Szeregi

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: okupacja

– wie, kiedy i gdzie wybuchła II wojna światowa

– opisuje sytuację narodu polskiego pod niemiecką okupacją

– poprawnie posługuje się terminami: łapanki, Armia Krajowa, Szare Szeregi

– zna wydarzenia związane z datami: 1 września 1939 r., 1 sierpnia 1944 r.

– charakteryzuje postaci Zośki, Alka i Rudego

– opisuje najważniejsze akcje Szarych Szeregów, w tym akcję pod Arsenałem

– ocenia postawę młodzieży polskiej pod okupacją

– charakteryzuje działalność Polskiego Państwa Pod­ziemnego

– przedstawia politykę okupantów wobec Polaków (mord katyński)

– podaje przykłady udziału żołnierzy polskich na fron­tach II wojny światowej

– przedstawia przebieg po­wstania warszawskiego

4. Pilecki i Inka – „żołnierze niezłomni”

– polityka Niemiec wobec ludności żydowskiej

– obozy koncentracyjne

– raporty Witolda Pileckiego

– represje komunistów i śmierć Witolda Pileckiego

– polityka komunistów wobec pol­skiego podziemia

– postawa Danuty Siedzikówny, ps. Inka

– znaczenie terminów: obozy koncen­tracyjne, „żołnierze niezłomni”

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: obozy koncen­tracyjne

– opisuje politykę Niemiec wobec ludności żydowskiej

– wyjaśnia, kto objął rządy w państwie polskim po zakończeniu II wojny światowej

– poprawnie posługuje się terminem: „żołnierze niezłomni”

– zna zbrodnie niemieckie popełnione na Żydach

– charakteryzuje postaci Witolda Pileckiego, Danuty Siedzikówny

– wyjaśnia, dlaczego dla wielu Polaków wojna się nie zakończyła

– wyjaśnia pojęcie: „żołnierze niezłomni”

– charakteryzuje postać i dzia­łalność Witolda Pileckiego

– opisuje represje komuni­stów wobec zwolenników prawowitych władz polskich

– ocenia postawę Danuty Siedzikówny, ps. Inka

– wyjaśnia, dlaczego państwo polskie znalazło się po II wojnie światowej w sowiec­kiej strefie wpływów

– charakteryzuje działalność partyzantki antykomuni­stycznej

– wyjaśnia dramatyzm wybo­ru postaw przez obywateli wobec państwa polskiego po II wojnie światowej

– wyjaśnia pojęcie: „suwe­renność”

– wyjaśnia pojęcie: „żelazna kurtyna” oraz jego genezę

– charakteryzuje postać i dzia­łalność Ireny Sendlerowej

– wymienia największe niemieckie obozy koncen­tracyjne

5. Jan Paweł II – papież pielgrzym

– opozycyjna rola Kościoła w czasach komunizmu

– wybór Karola Wojtyły na papieża

– pielgrzymki papieża do ojczyzny (Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!)

– wsparcie Kościoła dla Polaków protestujących przeciw rządom komunistów

– Jan Paweł II jako papież pielgrzym

– znaczenie terminów: papież, kon­klawe, kardynał, pontyfikat

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminem: papież

– wie, kim był Karol Wojtyła

– podaje miasto, w którym urodził się Karol Wojtyła

– poprawnie posługuje się terminami: konklawe, kardy­nał, pontyfikat

– charakteryzuje rolę papieża jako przywódcy Kościoła katolickiego oraz jako autorytetu moralnego dla wiernych

– wyjaśnia, dlaczego Jan Pa­weł II był darzony wielkim szacunkiem

– opisuje sytuację społeczeń­stwa polskiego w czasach PRL

– charakteryzuje rolę Kościoła katolickiego w czasach komunizmu

– wyjaśnia znaczenie pierw­szej pielgrzymki Jana Pawła II do kraju dla społeczeń­stwa polskiego

– wyjaśnia znaczenie słów Jana Pawła II: Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!

6. „Solidarność” i jej bohaterowie

– kryzys PRL w latach 70. XX w.

– działalność opozycyjna

– strajki robotnicze i powstanie NSZZ „Solidarność”

– bohaterowie „Solidarności” – Lech Wałęsa, Anna Walentynowicz, An­drzej Gwiazda, Jerzy Popiełuszko

– wprowadzenie stanu wojennego i represje przeciwko opozycji

– przełom 1989 r. i upadek komu­nizmu

– znaczenie terminów: strajk, związek zawodowy, „Solidarność”, stan wojen­ny, Okrągły Stół

– przy pomocy nauczyciela poprawnie posługuje się terminami: demokracja, strajk

– wie, jak się nazywał pierw­szy przywódca związku zawodowego „Solidarność” i późniejszy prezydent

– poprawnie posługuje się terminami: związek zawo­dowy, „Solidarność”, stan wojenny, Okrągły Stół

– zna wydarzenia związane z datami: sierpień 1980, l989

– wyjaśnia, dlaczego w 1980 r. doszło do masowych straj­ków robotniczych

– zna głównych bohaterów „Solidarności” – Lecha Wa­łęsę, Annę Walentynowicz, Andrzeja Gwiazdę, Jerzego Popiełuszkę

– opisuje okoliczności zawią­zania związku zawodowego „Solidarność”

– przedstawia główne postu­laty „Solidarności”

– wymienia ograniczenia, z ja­kimi wiązało się wprowa­dzenie stanu wojennego

– wyjaśnia symbolikę Okrą­głego Stołu

– wskazuje różnice polityczne między czasami komunizmu a wolną Polską

– podaje przykłady protestów Polaków przeciwko wła­dzom komunistycznym

– wyjaśnia, jaką rolę odegrał stan wojenny

– opowiada o rywalizacji mię­dzy Związkiem Sowieckim a Zachodem

– wyjaśnia znaczenie i skutki rozmów Okrągłego Stołu

Temat lekcji

Zagadnienia

Wymagania na poszczególne oceny

dopuszczająca

dostateczna

dobra

bardzo dobra

celująca

Rozdział 1. Pierwsze cywilizacje

1. Życie pierwszych ludzi

·pochodzenie człowieka

·różnice między koczowniczym a osiadłym trybem życia

·życie człowieka pierwotnego

·epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza

·początki rolnictwa i udomowienie zwierząt

·dawne i współczesne sposoby wytapiania żelaza

·terminy: pięściak, hodowla, koczowniczy tryb życia, osiadły tryb życia, rewolucja neolityczna, epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: koczowniczy i osiadły tryb życia, pięściak

– opisuje różnice między człowiekiem pierwotnym a współczesnym

– potrafi wyjaśnić, jakie korzyści daje człowiekowi umiejętność uprawy ziemi i hodowli zwierząt

– wyjaśnia, dlaczego narzędzia metalowe są lepsze od kamiennych

– poprawnie posługuje się terminami: pięściak, hodowla, koczowniczy tryb życia, osiadły tryb życia, rewolucja neolityczna, epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza

– przedstawia, skąd wywodzą się praludzie

– opisuje życie ludzi pierwotnych

– charakteryzuje epoki kamienia, brązu i żelaza

– wyjaśnia znaczenie nabycia umiejętności wskrzeszania ognia przez człowieka

– porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym

– wyjaśnia, na czym polegała rewolucja neolityczna

– przedstawia dawne i współczesne sposoby wytapiania żelaza

– wskazuje umiejętności, których nabycie umożliwiło ludziom przejście na osiadły tryb życia

– wyjaśnia skutki rewolucji neolitycznej

– wskazuje szlaki, którymi ludność zasiedliła różne kontynenty

– wyjaśnia pojęcie ewolucji

– charakteryzuje kierunki ewolucji człowieka

– porównuje poziom cywilizacyjny ludzi w różnych epokach

2. Miasta-państwa

Mezopotamii

·Mezopotamia jako kolebka cywilizacji

·znaczenie wielkich rzek dla rozwoju najstarszych cywilizacji

·osiągnięcia cywilizacyjne mieszkańców Mezopotamii

·powstanie pierwszych państw

·zajęcia różnych grup społecznych

·Kodeks Hammurabiego

·terminy: cywilizacja, Mezopotamia, Bliski Wschód, Babilonia, Sumerowie, kanał nawadniający, kodeks, pismo klinowe, zikkurat, podatki

– przy pomocy nauczyciela posługuje się terminami: cywilizacja, kanał nawadniający, kodeks

– wyjaśnia, jaką funkcję mogą pełnić rzeki w życiu człowieka

– wskazuje na mapie: obszar Mezopotamii

– wyjaśnia zasadę oko za oko, ząb za ząb

– poprawnie posługuje się terminami: cywilizacja, Mezopotamia, Bliski Wschód, Babilonia, Sumerowie, kanał nawadniający, kodeks, pismo klinowe, zikkurat, podatki